Günümüzün korkulan hastalığı alzheimer

Doruk Sağlık Grubu’ndan Nöroloji Uzmanı Dr. Filiz Gözeten Yetiker, yaşlılık ve beraberinde gelen rahatsızlıklarla ilgili açıklamalarda bulundu.

Hayat süresinin uzaması ve dolayısıyla yaşlı nüfusun artması neticesinde alzheimerın önemli bir sağlık meselesi haline geldiğini belirten Nöroloji Uzmanı Dr. Filiz Gözeten Yetiker, “Alzheimer hastalığı rastlanılan en sık demans (bunama) sebebidir. İstatistiklere göre 60 yaş ve üzeri grupta yüzde 5-11, 85 yaş ve üzeri grupta yüzde 50 oranında alzheimer görülme riski vardır. Alzheimer hastalığı sadece hastaları değil aynı zamanda alzheimer hastalarına bakmak zorunda olanları sıkıntıya sokar. Alzheimer beyin korteksinin sorumlu olduğu üst seviye fonksiyonların bozulması sonucu oluşan, hastaların günlük hayatlarını alışılagelmiş şekilde sürdürmesini engelleyen, giderek ilerleyen kronik bir hastalıktır” diye konuştu.

Alzheimerda ilk ve en dikkat çekici belirtinin ‘unutmak’ olduğunun altını çizen Dr. Yetiker, şunları söyledi:

“Birinci başlangıç safhası yaklaşık 2-4 yıl sürmektedir. Hastalık dalgınlık ve unutkanlıklar ile başlar giderek ilerleyen unutkanlık, motivasyonda azalma, dürtülerde azalma, kolay üzülme, çabuk heyecanlanma, yer ve zaman algısında bozulmayla özetlenen evredir. Hafif safhada aynı konuyu sık sık gündeme getirirler ve aynı soruyu defalarca sorarlar. Unutkanlık sebebiyle sık sık özel eşyalarını kaybederler, eşyaları koydukları yeri hatırlamakta güçlük çeker ve bunları hatırlamak için listeler yaparlar. Yeni tanınan yabancıların isimlerini unutabilirler. Kelime hazineleri kaybolur, objelere karşı isimlendirme bozukluğu yaşarlar, kişilerin önce isimlerini, sonra da yüzlerini unuturlar .Önceleri dalgalı olan bellek bozukluğu ön planda olan bileşen yakın belleğe ait kayıptır. Önemsiz günlük olaylar güç hatırlanırken, emosyonel öneme sahip olanlar hâlen kısmen hatırlanabilir. Uzak hafıza korunmuş olup, hatırlanamayan şeyler için listeler yapılması ve ip uçları verilmesi bu dönemde işe yarar. Bu evrede konuşma daha az akıcı hâle gelir ve özellikle karmaşık konular konuşulurken kelime bulma zorluğu yaşanabilir.”İkinci ilerleyici safha 2-12 yıl sürer. Bulgular genellikle bu dönemde fark edilir ve teşhis bu devrede konulur. Bellek bozuklukları belirgindir. Depresyon, sosyal çekilme, ajitasyonlar vardır. Karar vermekte zorlanırlar, araç kullanmakta zorlanırlar. Üçüncü terminal safha, bir yıl veya daha fazla devam eder. Hastalar yakın aile fertlerini tanıyamazlar. Yazılı ve sözlü iletişim kuramazlar, kuşkucu ve güvensiz olurlar. Ajitasyon ve halüsinasyonlar gözlenir sürekli bakım ihtiyacı duyulan safhadır.

Alzheimer hastalarında en sık görülen duygu durum bozukluğunun depresyon olduğunu ifade eden Dr. Filiz Gözeten Yetiker, “Buna aşırı huzursuzluk ve anksiyete de eşlik eder. Mutsuz, karamsar, isteksiz, olabilirler. Hastalık ilerledikçe görsel ve işitsel halüsinasyonlar olabilir, psikotik belirtiler ortaya çıkabilir. Alzheimer hastalarının yüzde 75’inde depresyon yüzde 20’sinde saldırgan davranışlar, yüzde 15’inde halüsinasyonlar gözlenir. Tuvalet ve banyo ihtiyaçlarının giderilmesinde bağımsızlık giderek azalır. Daha da ilerleyen süreçte beslenme, giyinme ve tuvalet ihtiyaçlarını yerine getiremezler. Zamanla yürüme ve denge bozuklukları, düşme, konuşma ve yutma bozuklukları bulguları eklenir. Gece uyuyamama, gündüz uyku atakları ve gece bağırmalar şeklinde uyku bozuklukları oluşur. Hastalar günlük hayatlarında daha önce yapamadıkları rahat konuşmalar, cinsel içerikli uygun olmayan söz ve davranışlar sergileyebilirler” şeklinde konuştu.

Alzheimer hastalığında rol oynayan faktörlerle ilgili de konuşan Yetiker, sözlerini şöyle tamamladı:

Demansın en sık sebebi olan alzheimer hastalığı için en önemli risk faktörü yaşlanmadır. Diğer risk faktörleri arasında cinsiyet, düşük eğitim seviyesi, ailede demans varlığı, şuur kaybı oluşturan kafa travması, majör depresyon, vasküler damar tıkanıklıkları, hipertansiyon, hiperlipidemi, plazma homosistein seviyesininyüksek olması, hipotroidi, bazı toksik ve zararlı durumlara maruz kalmak, diyabet, kötü uyku kalitesi, gündüz sürekli uyuklama hali gibi farklı uyku problemlerinin de bilişsel fonksiyonlara zarar verdiği görülmüştür”. Apolipoprote’in E’nin E4 Alleli’ni taşıyanlarda alzheimer hastalığına yakalanma riski, taşımayanlara göre 7 kat daha fazladır”.