Gümüşhane Kafkas ana arı üretim üssü olma yolunda ilerliyor

Türkiye’nin en zengin endemik bitki çeşitliliğine sahip illerinden birisi olan Gümüşhane’de Kafkas ana arı üretimi başladı. Bölgede yalnızca Gümüşhane’de gerçekleştirilen ana arı üretimiyle ekonomiye katkı sağlanacak.

Gümüşhane’de Tarım ve Orman İl Müdürlüğü tarafından hazırlanan ve Doğu Karadeniz Projesi Bölge Kalkınma İdaresi Başkanlığı (DOKAP) tarafından desteklenerek 2 yıldır sürdürülen ‘Kafkas Ana Arı Üretim Merkezi’ projesinde üretim aşamasına geçildi.

Dünyadaki en önemli 4 ana arı ırkından birisi

Sanayileşmenin olmaması nedeniyle kirlenmemiş toprakları, endemik bitki çeşitliliği, zengin ballı bitkiler florası, arı yetiştiriciliğine uygun iklimiyle arıcılık için oldukça elverişli bir coğrafyaya sahip olan Gümüşhane’de dünyadaki en önemli dört arı ırkından birisi olan Kafkas Ana Arı üretimi başladı.

Son yıllarda arıcılığa yönelik yatırım ve desteklemelerin arttığı Gümüşhane’de yüzde 100 hibe destekli 900 bin TL bütçeye sahip Kafkas Ana Arı Üretim Merkezi Projesi kapsamında merkez ilçede 3, Kelkit ilçesinde 2 ve Torul ilçesinde de 1 ana arı işletmesi kuruldu.

Dünyanın en zevkli mesleklerinden birisi olarak kabul edilen ve tamamen bilgiye dayalı bir meslek olan arıcılıkta kovan başına bal veriminin artırılması için gerçekleştirilen çalışma ile yıllık bal üretiminin 800 tondan 2 bin tona çıkarılması hedeflenirken, sadece yılda 18 bin ana arı üretiminden de 1,5 milyon lira gelir elde edilmesi bekleniyor.

Doğu Karadeniz’de yalnızca Gümüşhane’de üretiliyor

Proje kapsamında malzemeleri alınan, eğitimleri yapılan 6 ana arı üreticisine Artvin’in Borçka ilçesine bağlı Macahel köyünden alınan damızlık Kafkas ana arıları verildi. Doğu Karadeniz bölgesinde yalnızca Gümüşhane’de bulunan 6 ana arı üreticisi en yakın arı kolonisine 5 kilometre mesafede ve tamamen izole edilmiş tesislerde ana arı üretimine başladı.

Sabit arıcıların 65 bin, gezginci arıcıların gelmesiyle 127 bin kovan sayısına ulaşan Gümüşhane’de bu tesislerde üretilecek ana arıların kullanılması halinde mevcut arı ırklarına göre hem daha uysal hem de bal verimi daha yüksek olan Kafkas ana arı ırkına geçilmiş olacak.

“Arıcılığa son yıllarda ciddi destek sağlandı”

Beraberinde Hayvan Sağlığı ve Su Ürünleri Yetiştiriciliği Şube Müdürü Özgür Oytun Ören’le birlikte Tekke köyüne bağlı denizden bin 850 metre yükseklikte bulunan Sevedek yaylasında Eren Özoğlu’na ait Kafkas ana arı üretim merkezini ziyaret eden Tarım ve Orman İl Müdürü Edip Birşen, Gümüşhane’nin arıcılıkta Türkiye’de ciddi bir konumda olduğunu, endemik bitki çeşitliliği, florası ve faunasıyla arıcılığa son derece uygun bir bölge olan Gümüşhane’de bu değerleri katma değer oluşturmak açısından avantaja dönüştürmek için son yıllarda arıcılığa ciddi destekler sağladıklarını söyledi.

Arıcılığı “dünyanın en zevkli mesleklerinden birisi” olarak tanımlayan Birşen, tamamen bilgiye dayalı bir meslek olan arıcılık için Gümüşhane’de ciddi eğitim çalışmaları yaptıklarını da belirtti.

“Türkiye’de onaylı 114 ana arı işletmesi var, ihtiyacın yüzde 20’sini karşılayabiliyor”

Gümüşhane’de kovan başına yıllık ortalama 17-18 kilogram bal verimi olduğunu, bunun Türkiye ortalamasının biraz üzerinde olmasına rağmen arzu ettikleri bir seviye olmadığını dile getiren Birşen, “Bunu yükseltmek için yaptığımız fizibilite çalışmaları, paneller, çalıştaylar sonucunda arıcılıkta en önemli unsurlardan birisinin ana arı olduğu, genç ve sağlıklı ana arılarla işletmeleri geliştirip çoğaltabilirsek daha fazla verime ulaşırız sonucuna vardık. Bu noktada arıcılarımızla görüşmelerimizi yaptıktan sonra bölgede ana arı sıkıntısı olduğunu belirledik. Türkiye’de bakanlığımızca onaylı 114 tane ana arı işletmemiz var. Bu işletmelerimiz de ihtiyacın yüzde 20’sini karşılayabiliyor. Bu açığı kapatmak için DOKAP’a 2018 yılında 900 bin liralık proje hazırladık. Hemen uygulamaya başladığımız proje ile 6 arıcımızı belirledik ve eğitimler de verdik. Amacımız hem bu 6 kişiye istihdam oluşturmak hem de bölgemizdeki arıcıların ana ihtiyacını karşılamak” dedi.

Kurulan 6 işletmenin her birisinin yıllık kapasitesinin yaklaşık 3 bin ana arı olduğunu kaydeden Birşen, yıllık 18 bin ana üretiminin Gümüşhane ekonomisine katkısının yıllık 1,5 milyon lira olacağını ve bunun her yıl devam edeceğini söyledi. Bal verimini artırmak için en önemli etkenin ana arı olduğunun altını çizen Birşen, arıcıların genç, sağlıklı ve yüksek genetik özelliklere sahip ana arılarla çalışması gerektiğini vurgulayarak, sabit arıcıların ana arılarını 2 yılda bir, gezginci arıcıların da her yıl değişmesi gerektiğini söyledi.

“Yıllık bal üretimimizi 2 bin tona çıkarmak istiyoruz”

Gümüşhane’nin ana arı üretim merkezlerine uzak olması nedeniyle bu ihtiyacını kendi geleneksel yöntemleriyle karşıladıklarını, genetiği değiştirilmiş, ırkı bozulmuş ana arılarla çalıştıklarını ifade eden Birşen, “Bu açığı kapatmak için böyle bir proje yaptık. Sahada bunun başarısını görünce bizde mutlu olduk. Hem Gümüşhane’ye hem de bölge illerimize bu arıcılarımız hizmet verecekler. Hedefimiz Gümüşhane’de kovan başına bal verimini 18 kilogramdan 30 kilograma çıkarmak. Gümüşhane’de şuanda mevsimlere bağlı olarak yıllık bal üretimimiz ortalama 800 ton civarında. Biz bunu 2 bin tonlara çıkarmak istiyoruz. Bal dolum tesisimizi de DOKAP desteğiyle yaptık. Arıcılarımız kendi ürettikleri balları kendi markalarıyla bal dolum tesislerinde paketleyerek piyasaya arz edecekler” diye konuştu.

Ana arı yetiştirmenin ustalıktan ziyade uzmanlık isteyen bir durum olduğunun altını çizen Birşen, ciddi ve hassas bir iş olmasının yanında yapılan bölgenin fiziki şartlarının da önemli olduğunu vurguladı.

“Türkiye’de 2 Kafkas ana arı damızlık merkezi var”

Proje ekibinden Tarım ve Orman Müdürlüğü, Hayvan Sağlığı ve Su Ürünleri Yetiştiriciliği Şube Müdürü Özgür Oytun Ören ise 6 ana arı üreticisi belirlenmesi sürecinde çok seçici davrandıklarını belirterek, “Türkiye’de 2 Kafkas ana arı damızlık merkezi var. Birisi Artvin’in Borçka ilçesine bağlı Macahel köyü ve diğeri de Ardahan’ın Posof ilçesi. Buraları gezerek bize uygun olan Macahel’den damızlık arılarımızı getirdik. 6 işletmecimiz şuanda üretime geçti. Üreticilerimizin ana arı üretim izinleriyle ilgili belgelerini tamamlayarak Bakanlığımıza başvurduk. Kısa sürede bu süreci tamamlayacağız. Hepsinin emeklerine sağlık. Bu üreticilerimizin hepsi geçimini arıcılıktan sağlayan kişiler” dedi.

“Gümüşhane bölgede Kafkas ana arı üretimi yapan tek il”

Gümüşhane’nin bölgede Kafkas ana arı üretimi yapan tek il olduğunu vurgulayan Ören, “Gen merkezi olarak Macahel ve Ardahan var. Damızlık arıları oradan alıyoruz. Bölgede sadece Gümüşhane’de Kafkas ana arı üretiliyor. Biz bu bölgede tekiz. Satışa başlandığında önceliği Gümüşhane arıcılarına ve devamında bölgeye hizmet edeceğiz. Kafkas Ana Arı seçmemizin nedeni de bölgeye uyum sağlayan bir tür olması. Son derece sakin bir arıdır. Kanat yapısından dolayı da baldaki yoğunluğu daha fazladır” diye konuştu.

Tekke köyüne bağlı Sevedek yaylasında eşi ve 3 çocuğuyla Kafkas ana arı üretimi yapan Eren Özoğlu ise geçimini arıcılık yaparak sağladığını, 12 yıllık tecrübesiyle Kafkas ana arı üretimine başladığını söyledi.

“Geç kalındı ama nereden başlarsak kardır”

Proje için hem Tarım ve Orman İl Müdürlüğü hem de DOKAP yetkililerine teşekkür eden Özoğlu, “Çocuklarımı da genç çiftçi olarak ülke ekonomisine katkı sağlamaları için sahada uygulamalı şekilde yetiştiriyorum. Burası denizden bin 850 metre yüksekliğinde ve izole bir bölge. Güzel bir ana üretim sahası burası. Yoğun tecrübeler sonucunda burayı belirledik. Ben 2007’de başvurmuştum böyle bir proje için ama o dönem kendi imkanlarımla yaptım. Bu proje o zaman başlasaydı bugün Gümüşhane’de bal rekoltesi iki katına çıkmış olacaktı. Saf ırklar insanlarda olacaktı. Geç kalındı ama nereden başlarsak kardır” ifadelerini kullandı.