“Dönerin kökeni Orta Asya’ya dayanıyor”

İsrail gazetesi Haaretz’in İbranice ‘şavurma’ olarak adlandırılan döneri İsrail sokak yiyeceği ilan etmesi sosyal medyada tartışma konusu oldu. Prof. Dr. Kamil Bostan dönerin bir Türk yiyeceği olduğunu savunarak, “Dönerin kökeni Orta Asya’ya uzanıyor” ifadelerini kullandı.

İsrail gazetesi Haaretz, ‘şavurma’ olarak adlandırdıkları döneri ‘İsrail sokak yiyeceği’ olarak ilan etmesi sosyal medyada tartışma başlattı. Döneri ‘kadim İbrani yemeği’ olarak tanıtan Haaretz gazetesinin iddialarına yanıt veren İstanbul Aydın Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Gastronomi ve Mutfak Sanatları Bölüm Başkanı Prof. Dr. Kamil Bostan, “Dönerin kökeni Orta Asya’ya uzanmaktadır. Bugün Türklerin yoğun yaşadığı Çin’in bazı bölgelerinde döner yapıldığı bilinmektedir” şeklinde konuştu.

“Bazı yiyecekler coğrafya’ya ait”

Anadolu mutfağının herhangi bir millete ait olmadığı belirten Kamil Bostan, “Öncelikle genel bir değerlendirme yapılırsa Anadolu, daha geniş kapsamda Orta Doğu bölgesi tarih boyunca birçok kadim medeniyete ev sahipliği yapmıştır. Bu medeniyetler zaman içinde tarihten silinse bile onlara ait birçok kültür yaşamaya devam etmiştir. Yeme-içme kültürü de bunlardan birisidir. Her gelen medeniyet kendinden bir şeyler ekleyerek bu kültürün zenginleşmesine katkıda bulunmuşlardır. Anadolu coğrafyasına gelen en son toplum Türkler olmuştur. Türkler, Orta Asya’daki ve göç yıllarında edinmiş oldukları yiyecek içecek kültürünü Anadolu’ya getirmişler; buradaki beslenme kültürünü de benimseyerek belki bazı küçük değişikliklerle günümüze kadar yaşatmışlardır. Bugün Anadolu’nun herhangi bir yerinde üretilegelen yemeği (Yoğurt, tarhana gibi spesifik bazı istisnalar hariç) herhangi bir ulusa ait diye kesim bir tanımlama yapmanın imkanı yoktur. Bu yemeklerin çoğu Anadolu’ya yani bu coğrafyaya aittir. Geçmiş yıllarda ‘lavaş’ da bir tartışma konusu olmuş, Ermenistan lavaş ekmeğini kendileri adına tescillemek istemişti. Buna karşın Türkiye, Azerbaycan ve İran buna karşı çıkmışlardı. Sonuçta Birleşmiş Milletler lavaşın bu coğrafyaya özgü olduğuna karar vermişti. Orta Doğu için de aynı şeyler geçerlidir. İsrail’in dini anlam ve önemi olan ürünlerin haricinde bölgeye ait ürünlere sahip çıkması son derece anlamsızdır” ifadelerini kullandı.

“Şavurma çevirme demek”

Dönerin Türk buluşu olduğu konusunda güçlü iddiaların olduğunu söyleyen Bostan, “Kılıçlara takılan etlerin ateşte çevirerek pişirilmesiyle ortaya çıkmıştır. Günümüzde Erzurum ve civarında halen üretilmekte olan cağ kebabı, dönerin atasıdır. Bursa’da İskender Bey, yatay olarak pişirilen cağ kebabını dikey olarak pişirmiştir. Bu şekilde kabul gören ve benimsenen döner giderek tüm coğrafyaya yayılmıştır. Döner, Ortadoğu’da ‘şavurma’ Yunanistan’da Gyros adıyla bilinmektedir. Aslında şavurma Arapça bir kelime değildir. Türkçe’deki çevirme kelimesinden türetildiği iddia edilmektedir ki bu iddia güçlüdür” sözlerini paylaştı.