Bilim adamlarından Acıpayam depremi ile ilgili önemli tespitler

PAÜ Jeoloji Mühendisliği Bölümü Ana Bilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Halil Kumsar, geçtiğimiz 20 Martta meydana gelen ve yıkıma neden olan Denizli Acıpayam’da ki gelen 5.5 büyüklüğündeki depremin artçılarının bir ay kadar daha sürmesinin beklendiğini kaydetti.

20 Mart 2019 tarihinde Denizli’nin Acıpayam ilçesinde meydana gelen 5.5 büyüklüğündeki deprem ve hala devam eden artçı depremleri Jeoloji Mühendisleri Odası (JMO) Denizli Şubesi ile Pamukkale Üniversitesi (PAÜ) Jeoloji Mühendisliği Bölümü birlikte değerlendirdi. Jeoloji Mühendisleri Odası Denizli Şubesi ile PAÜ Jeoloji Mühendisliği Bölümü Ana Bilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Halil Kumsar ve Öğretim Üyeleri Prof. Dr. Mehmet Özkul ile JMO Şube Başkanı Dr. Öğr. Üyesi Barış Semiz tarafından hazırlanan Acıpayam Depremlerinin ön değerlendirme raporunda, 80 ile 85 yıl aralığında benzer büyüklükte depremlerin tekrarlanabileceği ortaya kondu.

Hazırlanan raporda, K5D doğrultulu, 1.5 kilometre uzunluğunda yüzey çatlağının geliştiğini belirleyen ekip, depremde en çok etkilenen ve hasar gören yerin ise Ucarı Mahallesi olduğu belirtildi. Konuyla ilgili açıklamalarda bulunan ve araştırma sonuçlarını değerlendiren Kumsar, “20 Mart 2019 tarihinde meydana gelen Acıpayam İlçesi Yeniköy Mahallesi merkezli AFAD verilerine göre 5.5, Kandilli Rasathanesine göre 5.7 büyüklüğünde olan bu deprem sonrasında ise büyüklüğü AFAD’a göre 4.9, Kandilli’ye göre 5.1’e kadar yükselen artçılar meydana gelmiştir. Artçılar hala devam etmektedir, tahminimiz bu tür artçılar bir ay kadar sürecektir” dedi.

“Orta büyüklükte bir deprem yaşadık”

Bölgede yer altı suyunun zemin yüzeyine yakın olmasından dolayı hasar biraz daha fazla yaşandığına dikkat çeken Kumsar, ayrıca depremde kırılan ahşap direklerin ise kendilerine bir takım ip üçleri verdiğini kaydederek şunları söyledi:

“Jeoloji Mühendisleri Odası Denizli Şubesi ile birlikte oluşturduğumuz ekip ile bir takım merkez ve çevre mahallelerde incelemelerde bulunduk. Hasar alan yapıları incelediğimizde yığma ve kerpiç yapılarda depremin etkisiyle hasar oluştuğunu ve harç olarak kil kullanılmış taş yapılarda da hasarlar olduğunu tespit ettik. Acıpayam Ovası eski bir bataklık ve yeraltı su seviyesi yüzeye yakın. Bu nedenle geçmişte sudan arındırmak için ovada drenaj kanalları açılmış. Hala da bu kanallar aktiftir. Depremin merkez üssü olan Yeniköy ile Ucarı Mahallerinde zeminde kireçtaşları yoğunlukta. Ucarı’da başka bir önemli bir nokta ise mahallede bulunan göldür. Orada yer altı suyu kaynak çıkışları mevcuttur. Kaynak çıkışlarının yoğun olmasından dolayı kireçtaşındaki ileri derecede yumuşuma ve yer altı suyunun etkisiyle, depremin merkez üssü Yeniköy olmasına rağmen Ucarı’da hasarın daha fazla olduğunu gözlemledik. Ahşap telefon direkleri, depremin oluşturduğu dinamik yüklerin en fazla etkili olduğu hareket yönüne doğru kırılmışlardır. Bu kırılma yönleri bize meydana gelebilecek fayın hareketi ile maksimum kuvvetteki hareketin ipuçlarını veriyor. Sonuç olarak orta büyüklükte bir deprem yaşadık. Özellikle bölgede yer altı suyunun zemin yüzeyine yakın olmasından dolayı hasar biraz daha fazla yaşanmıştır. Bu bölgede hasarlı yapıların kullanılmaması, bölgenin jeolojik yapısında ve zeminin jeoteknik özelliklerine uygun projelerle yapıların ve konutların inşa edilmesi gerekiyor.”

“Denizli’deki aktif Honaz ya da Pamukkale faylarını tetiklemesi düşünülmemektedir”

Depremin tarihsel geçmişini de incelediklerini ve bir takım veriler ortaya çıktığını dile getiren Kumsar, “Bölgedeki depremlerin ne zaman gerçekleştiğini gösteren tarihsel kronolojisini de araştırdık. Acıpayam’da 1900 yılı ve sonrası meydana gelen deprem 1936 yılında 5,3 büyüklüğünde ve aynı yerde yaşanmıştır. Bu bölgede, aynı fayda 83 yıl sonra yeni bir deprem oluşuyor. Bu bizler için önemli bir bulgu. Acıpayam’da yaşanılan depremlerin 80 ile 85 yıl aralığında aynı büyüklükte tekrarlandığını ortaya koyuyor. Acıpayam Bölgesindeki kırılan bu faylar, Fethiye-Burdur fay zonu içerisindeki Acıpayam genişleme havzasını şekillendiren normal faylardır. Dolayısıyla oradaki hareketlilik farklı mekanizmalarda olduğundan, Denizli’deki aktif Honaz ya da Pamukkale faylarını tetiklemesi düşünülmemektedir” dedi.

“Bu fayların 6 ve üzeri büyüklükte bir deprem üretmesi bekleniyor”

Acıpayam havzasındaki fayların parçalı ve uzunluklarının 5-12 kilometre (km) arasında olmasından dolayı, bu fayların 6 ve üzeri büyüklükte bir deprem üretmesi beklenmediğini belirten Kumsar, “20 Mart 2019 tarihinde başlayan Acıpayam ve yakın çevresindeki bu deprem aktivitesinin 5.5’den daha düşük büyüklükteki artçı depremlerle yaklaşık bir ay daha devam etmesi beklenmektedir. Hasarlı binaların kullanılmaması önemle önerilmektedir” diye konuştu.