Bayram tatilinde uykusuz yola çıkmayın

Tüm Uyku Tıbbı ve Araştırmaları Derneği Başkanı Doç. Dr. Vural Fidan, Kurban Bayramı tatilinde sürücüleri uykusuz ve yalnız yola çıkılmaması konusunda uyarıyor.

Doç. Dr. Vural Fidan, karayoluyla seyahat edeceklere dikkatli olmaları uyarısında bulunarak trafik kazalarının bayram gibi uzun süreli tatillerde daha sık yaşandığını söyledi.Geçtiğimiz Ramazan bayramı tatili süresinde ülkemizde trafik kazalarında 83 kişi yaşamını yitirdiğini, 868 kişi yaralandığını belirten Doç. Dr. Vural Fidan, bu dönemlerde trafik kazalarının çoğunlukla sürücü hatalarından kaynaklandığını belirterek, uykusuzluk ve yorgunluğun kaza yapma olasılığını artırdığı bu nedenle uykusuz ve yalnız yola çıkılmamasına dikkat çekiyor.

Uyku ihtiyacı tam olarak karşılanmamış bir kişinin beyni, bir an önce uykuya geçişi sağlayacak şekilde bir ’uyku baskısı’ altında kaldığını belirten Fidan, “Uyanık kalınan süre arttıkça uykuya geçişi hızlandıracak bu baskı da artar ve kişinin uykuya direnme gücü azalır. Böylece kişi daha kolay uykuya dalar. Her ne kadar kişiler uykularının geldiğini hissettiklerinde ‘uyanık kalabilirim’ diye düşünseler de uyku çok güçlü bir biyolojik dürtüdür. Dolayısıyla uyanıklığın çok kritik olduğu motorlu araç, kesici-delici alet kullanımı gibi durumlar için uykusuzluk büyük bir tehlike arz eder” dedi.

Erişkinlerde gerekli uyku süresinin kişiye göre değiştiğini, ancak günde ortalama 7-8 saat uyumak gerektiğini belirten Fidan, sağlıklı bir yaşam için tüm uyku evrelerinin tamamlanmasının zorunlu olduğunun altını çizerek, Amerika’da uykusuzluk üzerine yapılan bir araştırmada trafik kazalarının yüzde 7’sinin uykusuzluktan kaynaklandığını aktardı.

“Toplumun yüzde 5’inde gündüz aşırı uyku hali yakınması var”

Fidan “tıkayıcı uyku apnesi sendromu” olanlarda gündüz artan uyku hali nedeniyle kaza yapma riskinin normal kişilere oranla daha fazla olduğuna da işaret ederek, şunları kaydetti:

“Epidemiyolojik çalışmalar, toplumun yüzde 5’inde gündüz aşırı uyku hali yakınması bulunduğunu ve bu uykululuk halinin hem endüstriyel hem de trafik kazalarında rol oynadığını göstermektedir. Gündüz artmış aşırı uykululuğu bulunan kişilerin, normal bireylere göre kaza yapma olasılığı 10 kat artmaktadır. Bir başka çalışmada ise tıkayıcı uyku apnesi olmadan basit horlaması olanların yüzde 23’ünün hayatlarında en az bir kez direksiyon başında uyuduğu ve bu olgularda kaza yapma riskinin yüzde 4,5 olduğunu bildirmişlerdir. Bu noktada tıkayıcı uyku apnesi ya da basit horlaması olan kişilerin mutlaka bir uyku merkezinde değerlendirilerek tedavilerinin düzenlenmiş olması oluşabilecek kazaların önüne geçmede koruyucu olacaktır.”

Fidan, uykusuz bir şekilde trafiğe çıkmamak için alınabilecek önlemleri de şöyle sıraladı:

“Özellikle uzun yol olmak üzere trafiğe çıkacağımız önceden belliyse, yola çıkmadan önceki süreçte bazı önlemler alabiliriz. Yola çıkmadan önceki gece 6-8 saatlik bir uyku uyunması, kaza riskini aza indiren en değerli önlemdir. Gece yarısı ile sabah saat 6 arasında yola çıkmamak gerekir, çünkü bu saatler arasında uyku baskısı daha fazla olur. Sürücülerin en az 2 saate bir mola vermeleri gerekmektedir. Yola çıkmadan önce veya yolculukta bir mola verip kısa bir uyku uyumak dikkatin toparlanmasına yardımcı olur. Bu kısa uykunun 20 dakikayı geçmemesi gerekir. Yolculuk sırasında veya molalarda kafein içeren kahve gibi içeceklerin tüketilmesi uyanıklık sağlamak için iyi olabilir ancak kafein etkisini yaklaşık 30 dakika sonra gösterecektir. Yine kafeinin etkisinin kısa süreceğini akılda tutmak gerekir. O nedenle tek başına kafeinli içecek tüketmek bir önlem niteliği taşımaz. Tek başına yerine yedek sürücü olabilecek birisiyle yolculuk etmek ve iki saatte bir sürücü değiştirip diğerinin dinlenmesine izin vermek faydalı olur.”